نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بوعلی سینا. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، همدان، ایران

2 دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان، همدان، ایران

3 دکتری حقوق و جرم شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

حقوق اسرای جنگی در حوزه حقوق بشردوستانه جای میگیرد که نقض آن جنایت جنگی بوده و موجبات مسئولیت کیفری مرتکب را فراهم می آورد. در هدف، گذر از مسئولیت کیفری فردی « فعالیت مجرمانه مشترک » بررسی نظریه به مسئولیت کیفری جمعی است. رسیدگیهای محاکم بین المللی به ویژه دیوان کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق به این عقیده رهنمون یافت که نهادهای سنتی مانند شرکت و معاونت در جرم، درباره جرایم جنگی، جنایت علیه بشریت و نسلکشی، با مسئولیت کیفری فردی مناسبت ندارد، بلکه نهاد مسئولیت کیفری کاملی را به ارمغان « فعالیت مجرمانه مشترک » نوینی همچون آورده است که در عرصه بین المللی از کارایی بیشتر و مؤثرتری برخوردار است. اندیشمندان حقوق کیفری بین المللی از به رسمیت شناختن این عقیده استقبال کرده اند و نگارنده به عنوان یکی از اسرای جنگی ایرانی در عراق به این نظریه اعتقاد راسخ یافته است.

کلیدواژه‌ها

«گزارش رییس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ»، روزنامه اطلاعات، شماره 16572، آبان 1360.
اداره پژوهش و نگارش (1369)، «تولدی دیگر در اسارت»، کیهان، 29 مهر 1369.
اردبیلی، محمدعلی؛ رشنودی، عارف (1397)، «مسئولیت مبتنی‌بر فعالیت مجرمانه مشترک در حقوق بین‌الملل کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 16، پاییز ـ زمستان.
اکبری، رحمت‌الله (1383)، خاطرات بازداشتگاه 12 و 18 عراق، تهران: رسانش، چاپ اول.
بوس، گیدئون؛ جیمز ال، بیسچوف؛ ناتالی ال، رید (1392)، اشکال مسئولیت در حقوق بین‌المللی کیفری، ترجمه حسین آقایی جنت‌مکان، تهران: جاودانه جنگل، چاپ اول.
جانی‌پور، مجتبی؛ لادمخی، معصومه (1393)، «مفهوم موسع اقدامات مجرمانه مشترک در حقوق کیفری بین‌الملل»، مجلۀ پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شمارۀ ششم، زمستان.
جوانی، جمشید (1387)، بررسی جنایات جنگی در اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
خالقی ابوالفتح؛ میرزایی مقدم، مرتضی (1392)، «مسئولیت کیفری بین‌المللی در پرتو نظریه فعالیت مجرمانه مشترک»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال چهارم، شماره اول و دوم، بهار و تابستان.
داعی، علی (1387)، «مسئولیت بین‌المللی نقض حقوق ایران جنگی ایرانی در عراق»، مجله حقوقی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست‌جمهوری، شماره 38.
زمانی، سید قاسم (1395)، «واگرایی و هم‌گرایی«مسئولیت کیفری فردی» و «مسئولیت بین‌المللی دولت»؛ تأملی در اوراق پرونده جنگ شیمیایی عراق علیه ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هجدهم، شماره 51، تابستان.
کریانگ، ساک؛ شیایزری، کیتی (1383)، حقوق بین‌المللی کیفری، ترجمه بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، تهران: سمت، چاپ اول.
گرین وود، کریستوفر (1374)، دیوان بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق، ترجمۀ مهرداد سیدی، دورۀ 13، شماره‌های 18 و 19، پاییز و زمستان.
گزارش بازدید کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (1361)، «خاکریز پنهان از اردوگاه موصل 1»، در تاریخ‌های 27 و 28 و 29، انتشارات ستاد آزادگان، تیرماه.
محسنی، فرید (1388)، «مرزهای دقیق مسئولیت فردی بر اساس دکترین مسئولیت کیفری جمعی»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 48 زمستان.
محمدی، قاسم؛ عباس‌زاده امیرآبادی، احسان (1394)، «رویکرد جرم‌شناختی به مقوله مشارکت جنایی»، پژوهش حقوق کیفری، شماره 12، پاییز 1394.
میرکمالی، علیرضا؛ پور‌مازار، محمد؛ نریمانی زمان‌آبادی، محمدرضا (1397)، «نظریه فعالیت مجرمانه مشترک، در پرتو آرای دادگاه کیفری بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 82، بهار.
میرمحمدصادقی، حسین (1383)، دادگاه کیفری بین‌المللی، چاپ اول، تهران: نشر دادگستر.
Ambos, Kai (2007), “Joint criminal Enterprise and Command Responsibility”, Journal of International Criminal Justice, No. 5.
Antonio Cassese (2007), “the Proper Limits of Individual Responsibility under the Doctrine of Joint Criminal Enterprise”, Journal of International Criminal Justice, No. 35, p. 24.
Case Information Sheet, Milan Martic, International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia, p. 1.
Danner. A. M. and Martinez (2005), Guilty Associations: Joint Criminal Enterprise, Command Responsibility, and the Development of International Criminal Law, Forthcoming Cal. L. Rew. January
Elies Van Sliedregt (2007), “Joint Criminal Enterprise as a Pathway to Convicting Individuals for Genocide”, Journal of International Criminal Justice.
Harmen van der Wilt (2007), “Joint Criminal Enterprise Possibilities and Limitations”, Journal of International Criminal Justice, 5.
Herbert Wechsler (1961), the Issues of the Nuremberg Trial, In Principles, Politics, and Fundamental Law: Selected Essays.
Iryna Marchuk (2013), The Fundamental Concept of Crime in International Criminal Law, Springer.
Judgment, Kvocka and others (IT-98-30/1), Trial Chamber, 2 November 2001. p. 278
Judgment, Kvocka and others (IT-98-30/1), Trial Chamber, 2 November 2001. p. 311
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 183 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 204 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 206 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 204-206 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 204 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-A), ICTY Appeals Chamber, 15 July 1999. p. 203 (hereinafter. Tadic Appeal Judgment).
Judgment, Tadic (IT-94-1-T), ICTY Trial Chamber, 11 November 1997. p. 373.
Katrina Gustafson (2007), “The Requirement of an ‘Express Agreement’ for Joint Criminal Enterprise Liability a Critique of Brdanin”, Journal of International Criminal Justice.
Prosecutor V. Kernojelac (2003), ICTY Appeals Champer, IT-97-25-A., 2003.
Prosecutor V. Multinovic et al (2003), Decision on Dragoljub Ojdanic Motin challenging jurisdiction- joint criminal enterprise, Appeals Champer, Case No. IT-99-37- AR72. 23. - 2003.
Prosecutor V. Vasilevice (2004), ICTY Appeals Champer, case No: IT- 98-32-T. p. 95.
Report of a Mission Dispatched by the Secretary-General on the Situation of Prisoners of War in the Islamic Republic of Iran and Iraq, January1985, at para. 103 & 105.
Report of a Mission Dispatched by the Secretary-General on the Situation of Prisoners of War in the Islamic Republic of Iran and Iraq, January1985, at para. 96 & 97.
Report on ICRC Visit to Iranian Prisoners of War in Tamuz Military Hospital,18 November1984, at para 10.
Report on Visit to Prisoner of War Camp 4 [Mosul 23, 24 and 25 May1984, at para 20].
Report on Visit to Prisoner of War Camp 8, 27, 28 and 29 July 1982, at para. 138.
Tadic Appeal Judgment, para 189; Krnojelac Milorad Appeal Judgement, para 73; Kvočka and others, Appeal Judgement, para. 79.
Tadic Appeal Judgment, Para. 196; Milutinovic and others, Trial Judgment, para. 204.
Trial of Feutstein and others, 24 August 1948, Proceedings of a War Crimes Trial held at Hamburg, Germany
Trial of Gustav Alfred Jepsen and others, 24 Agust 1946, Proceeding of a War Crimes Trial held at Luneberg, Germany.
Trial of Josef Kramer and 44 others, Vol. II, Para 121. Sited in: Tadic Appeal Judgment, Para 202.
Trial of the Major War Criminals before the International Military Tribunal, 262, 268, 273, Washington 1947. p. 27