نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

خاورمیانه کانون منازعه و بحران در جهان کنونی است. این منطقه در سال‌های پایانی قرن بیستم و سال‌های ابتدای قرن حاضر صحنه‌ی شدیدترین درگیری‌ها بوده است. جنگ ایران و عراق که عنوان طولانی‌ترین نبرد کلاسیک را یافته، جنگ خلیج فارس، اشغال کویت توسط عراق، چالش قدرت‌های منطقه‌ای در خلیج فارس، ورود نظامی آمریکا به عراق و سقوط رژیم بعث عراق، جنگ داخلی یمن، درگیری اسرائیل و لبنان، بحران هسته‌ای ایران و... از جمله اصلی‌ترین رویدادهای بحرانی و بحران‌زا در سال‌های اخیر در خاورمیانه هستند. با توجه به ساخت و بافت منطقه چنین منازعاتی به طور پیوسته اتفاق خواهد افتاد و با روند کنونی افق خاورمیانه همواره نمایانگر بحران و منازعه و ناامنی خواهد بود. دلیل الزام امنیت اسرائیل و تضمین جریان انرژی این منطقه همواره مورد توجه دولتمردان آمریکا بوده است. جورج دبلیو بوش در فاصله‌ی سال‌های 2001 تا 2009 رئیس‌جمهوری آمریکا بود. حمله به افغانستان، اشغال یکجانبه‌ی عراق و اعمال تحریم نسبت به کشورهای مستقل از آمریکا در خاورمیانه پس از یازدهم سپتامبر 2001 از جمله اعمال یکجانبه‌ی بوش در قبال خاورمیانه است. وی برای اجرای استراتژی امنیت ملی آمریکا طیف وسیعی از ابزار از حمله‌ی سخت‌افزاری نظامی تا توسل به حقوق بشر و لزوم اعطای آزادی‌های سیاسی را به کار گرفته است.
بنابراین و با توجه به استفاده‌ی مستمر هیئت حاکمه‌ی آمریکا از مبانی حقوق بشر در تعامل خویش با جهان اسلام؛ پرسش اصلی این نوشتار این است که: استراتژی زمان اوباما در موضوع حقوق بشرِ کشورهای اسلامی با استراتژی بوش چه تفاوتی داشته است؟

کلیدواژه‌ها

ارکمن، سرهارت (1387)، ایالات متحده امریکا و خاورمیانه بزرگ، در امریکا و خاورمیانه، مترجم: جلیل یعقوب‌زاده فرد، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
اسلامی، محسن و ملکی عزین آبادی، روح اله (1397). «تحول مفهوم بازدارندگی در پرتو برجستگی امور معنایی در روابط بین‌الملل»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2.
آریا، سروش (1389)، «فاصله فقر تا دموکراسی»، ماهنامه گزارش، شماره 225، سال بیستم.
آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3.
تاجیک، محمدرضا (1381) مقدمه‌ای بر استراتژی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8.
حاجی‌یوسفی، امیر‌محمد (1383)، ایران و خاورمیانه، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
خانی، محمدحسن؛ آدمی، علی (1383)، «استراتژی امنیت ملی امریکا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 20.
دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). «جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 1.
دهشیار، حسین (1384)، «ماهیت بین‌المللی خاورمیانه بزرگ‌تر»، نامه، شماره 45.
دهشیار، حسین (1384)، نومحافظه‌کاران و سیاست خارجی امریکا، تهران: انتشارات سرایی.
ذاکریان، مهدی (1382)، حقوق بشر و خاورمیانه، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29.
سلیمانی پورلک، فاطمه (1389)، قدرت نرم در استراتژی خاورمیانه‌ای امریکا، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سیف‌زاده، حسین (1385)، اصول روابط بین‌الملل الف و ب، تهران: نشر میزان.
قوام، سید عبدالعلی (1386)، روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران: انتشارات سمت.
کیوان حسینی، سید اصغر (1383)، «نرم‌افزارگرایی امریکا در صحنه عراق»، فصلنامه سیاست دفاعی، سال دوازدهم، شماره 48.
گودرزی، سهیل (1389)، «خاورمیانه در بحران»، ماهنامه گزارش، شماره 225، سال بیستم.
محمودی، محسن (1389)، «سیاست تغییر و روابط امریکا و اسرائیل»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، پاییز و زمستان.
مشیرزاده، حمیرا (1388)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
یزدان‌فام، محمود (1387)، جنگ پیشگیرانه، راهبرد جدید امریکا در خاورمیانه، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.