نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم، قشم، ایران

چکیده

توبه به عنوان یکی از سازوکارهای بسیار مهمی که اثر بسیار قابل توجهی بر عدم تعقیب جرم و عدم شمول حکم یا اجرای حکم کیفری، در قوانین آیین دادرسی کیفری 1392 و مجازات اسلامی1392 به رسمیت شناخته شده است.پیش بینی این نهاد بسیار مهم، در راستای تأمین اهداف اصلاح بزهکاران و همچنین کیفرزدایی از متهمانی که ندامت شان به اثبات رسیده است کارکردهای قابل توجهی می تواند داشته باشد.با این وجود، تشریفات شکلی این نهاد در مراحل مختلف قضایی، از تعقیب گرفته تادادرسی و اجرای احکام اختلاف نظرهای عملی قابل توجهی را رقم زده است.بنابر یافته های این پژوهش ،قانونگذار باتفکیک نقش توبه در جرایم مختلف در مواد 114 و 115 قانون مذکور تاثیر توبه در سقوط مجازات های حدی و تعزیری را مورد پذیرش قرار داده اما نحوه و کیفیت احراز ندامت و پشیمانی در توبه و اینکه کدامیک از مراجع قضایی اعم از دادسرا یا دادگاه صلاحیت رسیدگی به توبه را دارند به صورت دقیق و شفاف مشخص نشده است در عین حال نمی توان نوع نگرش حاکم بر هر یک از مراحل، ولو با پذیرش اختلاف در تشریفات، از همدیگر متفاوت دانست. زیرا به نظر می رسد که از اقتضائات این نهاد دور باشد و رویکرد قانونگذار ولو به نحو کلی، اما پذیرش این تشتت عملی نباشداز این رو مقاله حاضر در مقام ترسیم ابعاد توسل به این نهاد در مراحل مختلف قضایی در مقام یکسان سازی و حل اختلاف نظری های قابل طرح و همسو نمودن رویکرد قضایی با خواست های مبنایی فقهی قانونگذار برمی آید.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
اردبیلی، محمدعلی (1396). حقوق جزای عمومی، جلد سوم، تهران: نشر میزان، چاپ سیزدهم.
اکبری، مسعود؛ قناد، فاطمه و غفاری چراتی، صالح (1400). «چالش های نظری و عملی توبه در قانون مجازات مصوب 1392»، فصلنامه مدرس حقوق کیفری و جرم شناسی، دوره 1، شماره 1، بهار.
امینی، جهاندار و طاهری، محمدعلی (1393). «توبه و تأثیر آن بر حدود از دیدگاه فقه متقارن و قانون مجازات اسلامی 1392»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 86، تابستان.
آخوندی، محمود (1394). آین دادرسی کیفری جلد اول (کلیات و دعاوی ناشی از جرم)، تهران: انتشارات دور اندیشان، چاپ هفدهم.
جوانمرد، بهروز (1393). فرآیند دادرسی کیفری، جلد اول، تهران: انتشارات جنگل، چاپ اول.
حاجی ده آبادی، احمد و رجبی، محمد (1394). «تاملی بر مقررات توبه در قانون مجازات اسلامی»، مجله حقوق اسلامی، شماره 46، پاییز.
خان محمدی، محسن (1398). «بررسی تطبیقی جایگاه توبه در حقوق جزای موضوعه و فقه امامیه در سقوط مجازات های حدی»، پژوهشنامه حقوق تطبیقی، شماره 4، بهار و تابستان.
رستمی غازانی، امید و واعظی، رضا (1394). «توبه و نقش آن در سقوط مجازات تبعی»، ماهنامه دادرسی، شماره 110، سال نوزدهم، خرداد و تیر.
رضایی، محمد جلیل؛ پنجه پور، جواد و اسدی کوه باد، هرمز (1392). «نگاه تحلیلی نقش توبه در حدود (سرقت) وتعزیرات براساس فقه و تعزیرات قانون مجازات اسلامی»، مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره 23، بهار و تابستان.
ریگی، عبدالحمید (1395). جایگاه توبه در حقوق جزای ماهوی و شکلی، دانشگاه علامه محدث نوری ره، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فقه و حقوق جزا.
زارعت، عباس (1393). شرح مختصر قانون مجازات اسلامی، جلد اول، تهران: انتشارات ققنوس، چاپ سوم.
زراعت، عباس (1385). «توبه، عذر معاف کننده یا عامل سقوط مجازات»، مجله مطالعات اسلامی، شماره 77، پاییز.
سایت اینترنتی به نشانیwww.imj.ir (سازمان قضایی نیروی های مسلح) به نقل از دکتر غلام الواری رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، حیدر علی نصر اصفهانی (معاون دادستان نظامی اصفهان، امیر همایون رضوانفر (دادیاری دادسرای نظامی تهران) مجتبی شیرود بزرگی (دادرس دادگاه نظامی کردستان)
گلدوست جویباری، رجب (1394). آیین دادرسی کیفری، تهران: انتشارات جنگل، چاپ چهارم.
مصدق، محمد (1394). آیین دادرسی کیفری، تهران: انتشارات جنگل، چاپ چهارم.
میرمحمد صادقی، حسین (1393). حقوق کیفری اختصاصی (2) (جرائم علیه اموال و مالکیت)، تهران: نشر میزان، چاپ سی و نهم.