نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری مدرسی معارف دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه معارف و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سراب، آذربایجان شرقی، ایران

چکیده

هر چند سرچشمه و سوابق اندیشه حقوق جهانی بشر را باید در آموزه های ادیان توحیدی و افکار فلاسفه طرفدار حقوق طبیعی از جمله فیلسوفان رواقی جستجو نمود، اما در قرن بیستم بود که به دنبال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در سازمان ملل(1948)، بحث از حقوق بشر به گفتمانی مسلط و موضوعی حساس در نزد فلاسفه و صاحبنظران حقوقی و سیاسی تبدیل شد و از زوایای مختلف مورد بحث قرار گرفت. واقعیت این است که در تدوین و تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، متاسفانه به جنبه های دینی و اعتقادی آن پرداخته نشد. بنابراین با سیطره تفکر لیبرال و سکولار اعلامیه مذکور جنبه ناسوتی و غیر مذهبی پیدا کرد. از طرف دیگر، کشورهای مسلمان که در آن مقطع تاریخی عمدتا در شرایط استعماری به سر می بردند در فرایند وضع و تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر دخالت داده نشدند. بدین ترتیب از 1948 که اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد تصویب قرار گرفت از سوی عالمان دینی و نختبگان فکری و سیاسی جوامع اسلامی مورد نقد و معارضه جدی قرار گرفت. مقاله حاضر که به شیوه توصیفی و تحلیلی نگارش یافته به دیدگاه علامه محمدتقی جعفری درباره حقوق بشر اسلامی و مقایسه آن با حقوق بشر غرب می پردازد.

کلیدواژه‌ها

امین، سید حسن (1381)، «حقوق بشر، جهان شمولی یا نسبت دینی- فرهنگی»، علوم سیاسی، شماره 19.
باقرزاده، محمدرضا (1383). «جهان شمولی حقوق بشر در اسلام»، معرفت فلسفی، شماره 7.
تقی زاده انصاری، شهرام (1385). «حقوق جهانی بشر، معرفی کتاب محمد تقی جعفری»، کتاب ماه دین، ش 110.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1360). «تربیت در حیات معقول»، پیوند، شماره 38.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1369). «دیباچه ای بر اصل مساوات در زیر بنای حقوق بشر از دیدگاه اسلام»، ندا، سال اول، شماره 3.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1369). حکمت اصول سیاسی اسلام، قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1377). «مقایسه حقوق بشر در اسلام و غرب و تطبیق آن دو با یکدیگر»، رسایل فقهی، تهران: موسسه نشر کرامت.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1377). تحقیق در دو نظام حقوق جهانی بشر (از دیدگاه اسلام و غرب) و تطبیق آن دو بر یکدیگر، تهران: دفتر خدمات حقوق بین المللی جمهوری اسلامی.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1378). «آزادی»، کیهان فرهنگی، شماره 154.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1380). «سه اصل اساسی از اصول و مبانی حقوق بشر در اسلام»، مجموعه حقوق بشر از منظر اندیشمندان، پژوهش، محمد بسته نگار، تهران: شرکت سهامی انتشار.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1383). علم و دین در حیات معقول، تهران: موسسه تدوین و تشر آثار علامه جعفری.
جعفری تبریزی، محمد تقی (1393). حقوق جهانی بشر: تحقیق و تطبیق دو نظام اسلام و غرب، تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
کاتوزیان، ناصر (1377). فلسفه حقوق، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
منوچهری، عباسی (1381). کتاب ایران (نظام سیاسی در ایران)، تهران: مرکز مطالعات فرهنگی – بین المللی.
منصوری لاریجانی، اسماعیل (1374). سیر تحول حقوق بشر و بررسی تطبیق آن با حقوق بشر اسلام، تابان، تهران.
موسکا، گائتانا و بوتول، گاستون. (1377). تاریخ عقاید و مکتب های سیاسی از عهد باستان تا امروز، ترجمه حسین شهیدزاده، تهران: مروارید.
میر موسوی، سید علی و حقیقت، سید صادق (1397). مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نصری، عبدالله (1378). تکاپوگر اندیشه (زندگی و آثار و اندیشه های استاد محمدتقی جعفری)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نورث وایتهد، آلفرد (1370). سرگذشت اندیشه ها، ترجمه عبدالرحیم گواهی، شرح و توضیح استاد محمدتقی جعفری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
یثربی، سید یحیی (1390). «ارزیابی دیدگاه علامه جعفری درباره حقوق بشر»، حکمت معاصر، سال دوم، شماره 2.