نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امین اله پاک نژاد ¹
• سید محمد مهدی غمامی ²

¹ دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

² دانشگاه امام صادق (ع) و مدیر اندیشکده حقوق بشر و شهروندی

چکیده

حقوق عامه مشتمل بر حق‌های اجتماعی ملت یا حق‌های شخصی فراگیر، نیازمند مشارکت کنشگران غیردولتی و مردمی جهت شناسایی، تبیین، گسترش، مطالبه و احیای حقوق عامه به عنوان اصلی‌ترین وظیفه نظام قضائی در اصل (156) قانون اساسی و طرح تحول قوه قضائیه است. به عبارت دیگر هر میزان که مشارکت عمومی در شناسایی، مطالبه و نظارت بر اجرا و اصلاح هنجارها بیشتر باشد می‌توان انتظار تحقق واقعی و موثر حقوق عامه را داشت. با درک این واقعیت سوال این مقاله عبارت است از اینکه «سازوکارهای مشارکت نهادهای دوست دادگاه در احیای حقوق عامه چیست؟». برای پاسخ به این سوال، با هدف شناسایی نهادهای مشارکت غیردولتی مرتبط با دادگاه که از آنها ذیل اصطلاح نهادهای دوست دادگاه (Amicus Curiae) یاد می‌شود، نقش و سازوکار مشارکت هر یک را برای احیای حقوق عامه با روش توصیفی_تحلیلی مورد بحث قرار می‌دهیم. این سازوکارها که از یک سو ناظر به ترویج و مطالبه حق‌های شناسایی‌شده و اصلاح برداشت‌ها از حق‌های موجود و جدید در زندگی جمعی از طریق اصلاح و توسعه رویه‌های قضائی است، و از سوی دیگر مستلزم استفاده از فناوری حقوق و وضع و بازنگری قوانین علی الخصوص در شناسایی و حمایت از نهادهای دوست دادگاه مربوط می‌باشد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی است و از رویکرد مطالعه تطبیقی نیز استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

• دوست دادگاه
• آمبودزمان
• کلینیکهای حقوقی
• نهاد وکالت
• حقوق عامه