نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 استاد گروه حقوق عمومی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شبستر، تسوج، ایران

چکیده

انگارهٴ حاکمیت دلالت بر قدرت برتر مشروعِ فرماندهی دارد که امکان وضع قوانین و تضمین اجرای آن را برای دولت‌ها فراهم می-سازد. استواری، صلابت و کاربست حقوق شهروندی از مهم‌ترین شناسه‌هایی است که راهبرد عینیت‌گرای حاکمیتی دولت‌ها را نسبت به حفظ حق‌های بنیادین شهروندان مشخص می‌سازد. نظام جمهوری اسلامی ایران نیز به مثابه سازگان حقوقی و سیاسی که بنیان حاکمیتی خود را توأمان بر اراده الهی و اراده مردمی بنا نهاده، حق‌های شهروندی را در چهارچوب موازین اسلامی به رسمیت شناخته و تضمین کرده است. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخی مناسب به این سؤال است که رابطهٴ حقوق شهروندی با حاکمیت دولت چیست. روش این پژوهش توصیفی -تحلیلی بوده و بعد از تبیین نظرگاه‌های مطرح در مورد حاکمیت به مسأله شهروندی با تأکید بر جایگاه آن در نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخته و نتیجتاً در پی ارایه این مطلب است که رابطه ای چندسویه و چندمحوری میان حقوق شهروندی و حاکمیت دولت برقرار است.

کلیدواژه‌ها

اسکینر، موئنتین (1393). بنیادهای اندیشه سیاسی مدرن، جلد دوم، عصردین پیرایی، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: انتشارات آگاه.
اشمیت، کارل (1393). مفهوم امر سیاسی، ترجمه یاشار جیرانی و رسول نمازی، تهران: نشر ققنوس.
پروین، خیرالله، تجلی محمدرضا (1395). مبنا و منشا نظام بین المللی حقوق بشر و  نظام حقوق بشر اسلامی(سازگاری یا تعارض)، تهران: انتشارات خرسندی.
پولادی، کمال (1393). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب: از سقراط تا ماکیاولی، تهران: نشر مرکز.
جونز، ویلیلام تامس (1358). خداوندان اندیشه سیاسی(جلد دوم) ترجمه علی رامین، تهران: نشر امیرکبیر
حیدری،‌ احمدعلی و کاوندی، رضا (1395). «الهیات سیاسی و امراستثناء (کارل اشمیت و مسأله حاکمیت)»، فلسفه، سال 44 شماره 1.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1381). مبانی توجیهی-اخلاقی حقوق بشر معاصر»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 36-37
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1390). حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر یکم، درآمدی بر مباحث نظری، مفاهیم، مبانی، قلمرو و منابع، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش، چاپ سوم.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1394). حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر دوم، جستارهای تحلیلی از حق‌ها و آزادی‌ها، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهردانش.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1381). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کانت، ایمانوئل (1388). درسهای فلسفه اخلاق، منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: نقـش و نگـار، چـاپ چهارم
گرجی، علی اکبر (1390). «ده فرمان حقوق عمومی تاملی درباره اصول و مفاهیم بنیادین حقوق عمومی»، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41 شماره 2.
لاک، جان (1392). دو رساله حکومت، ترجمه فرشاد شریعت، تهران: نشرنگاه معاصر.
لاگلین، مارتین (1388). مبانی حقوق عمومی، ترجمه محمدراسخ، تهران: نشر نی.
مرادی برلیان، مهدی (1399). دولت مدرن اسلامی، بررسی تحلیلی نظریه امتناع، تهران، نشر طرح نو.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1372). مقدمه اى بر جهان بینى اسلامى، تهران: صدرا.
مکللند، جان (1393). تاریخ اندیشه سیاسی غرب(جلداول: از یونان باستان تا عصر روشنگری)، ترجمه جهانگیر معینی علمداری، تهران: نشر نی، چاپ اول.
میلر، دیوید (1388). فلسفه سیاسی، ترجمه کمال پولادی، تهران: نشرمرکز.
هابز، توماس (1380). لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
هاشمی، سید محمد (1392). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران: نشر میزان، چ24
هلد دیوید (1394). شکل گیری دولت مدرن، ترجمه عباس مخبر، درآمدی بر فهم جامعه مدرن، کتاب یکم، صورت بندی های مدرنیته، .یراسته استوارت هال و برم گیبن، ترجمه محمود متحد و دیگران، تهران: نشرآگه.
هلد دیوید (1394). شکل گیری دولت مدرن، ترجمه عباس مخبر، درآمدی بر فهم جامعه مدرن، کتاب یکم، صورت بندی های مدرنیته، .یراسته استوارت هال و برم گیبن، ترجمه محمود متحد و دیگران، تهران: نشرآگه.
هیوود، اندرو (1383). مقدمه نظریه سیاسی، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: نشر قومس.
De Carvalho, B. (2003),   “The making of Political Subjects: Subjects and Territory in the Formation of the State”, in States and Citizens: History, Theory, Prospect, Edited by: Quentin Skinner and Bo Strah, New York Cambridge University Press
Derrida, j. (2005),  Politics of Friendship, Translated by: George Collins, New York, Verso
Hinsley, F.H. (1986), Sovereignty, Cambridge: Cambridge University Press
Jackson.R. (2007), Sovereignty: The Evolution of an Idea, New York: Plity Press
Nelson,B. (2006), The Making of The Modern State: A Theoretical Evolution,  Macmillan pub
Philpott, D. (2016), “Sovereignty”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edited by Edward N. zalta
Runciman, D. (2003): “The Concept of The State:The sovereignty of a Fiction”, in: states and citizens: History, Theory, Prospect, Edited by: Quentin Skinner and Bo Strah, Cambridge University Press      
Tasioulas.J. (2007), “The Moral Reality of Human Rights”, in Freedom from Poverty as a Human Right: Who Owes What to the Very Poor? Edited By: Thomas Pogge, Co-Published with Unesco. Oxford University Press
Wood Allen W (2003), Kant and the problem of human nature, In Brian Jacobs and Patrick Kain (eds.), Essays on Kant’s Anthropology, Cambridge University Press,