نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

2 کارشناسی‌ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

چکیده

یکی از مصادیقی که حقوق کودک در آن خدشه وارد می شود، امر ازدواج است؛ خصوصا آن جا که شخص درگیر بلوغ زودرس می شود و احساس نیاز زودهنگام به ازدواج می کند؛ در بلوغ دختران عوامل بسیاری موثر است به همین علت تعداد خاصی از دختران زودتر از هم سن و سالانشان احساس نیاز زود هنگام به ازدواج می کنند. وجود چنین مسائلی بیانگر اهمیت این پرسش هست؛آیا سن ازدواج دختران ( 13سال) در ماده 1041 قانون مدنی مشخص شده است با دیدگاه فقهای امامیه و فقهای اهل سنت و قانون مصر یکسان هست یا متعارضند؟
ماده 1041 قانون مدنی نکاح دختران را محدود به سن 13 سال نموده است و ازدواج پیش از این سن را منوط به اذن ولی و با تشخیص دادگاه صالح می داند. این ماده کاستی هایی خصوصا نسبت به تعیین سن ازدواج دارد که با دیدگاه فقهای امامیه، فقهای اهل سنت و قانون مصر یکسان نیست. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیل و استفاده از منابع موجود کتابخانه با تتبع در میان منابع فقهی و تحلیل اقوال مختلف در زمینه سن ازدواج، در صدد یافتن حداقل سن مناسب برای ازدواج دختران است، سنی که با دلایل شرع و هم با عر ف سازگار باشد. با بررسی و مقایسه اقوال فقهای امامیه ، فقهای اهل سنت و قانون مصر به این نتیجه می یابیم که مناسب ترین سن برای ازدواج، زمانی است که فرد از لحاظ فیزیکـی و روانـی قابلیـت دستیابی به اهدافی که برای ازدواج متعین است، داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم مصطفی، احمد الزیاتو (1387)، المعجم الوسیط، تحقیق مجمع اللغة العربیة، ج 2، نشر دارالدعوة، بی‌تا.
اراکی، حاج شیخ محمد‌علی (1372)، توضیح المسائل، تهران: نشر ایران، چاپ دوم.
افرنگ، فاطمه (1384)، قوانین، مقررات و منشور زنان، تهران: انتشارات فکرسان، چاپ اول.
امام خمینی، (1358)، توضیح المسائل، قم: انتشارات اسلامی، چاپ دوازدهم.
امام خمینی، (1370)، تحریر الوسیله، ج چهارم، قم: انتشارات دارالعلم، چاپ دوم.
بروجردی عبده، محمد (1380)، حقوق مدنی، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1385)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ اول، جلد دوم.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1395)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش، جلد پنجم.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1404 ق)، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، ج 1، دار العلم ملایین، چاپ سوم.
حسینی، سمیه‌سادات (1393)، «ازدواج محجورین در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق مصر»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
الدوسقی، محمد ابن احمد (1428)، حاشیه الدوسقی علی الشرح الکبیر، ج اول، ناشر: المکتبه العصریه، بیروت، لبنان.
رسایی‌نیا، ناصر (1376)، مجموعه قوانین و مقررات خانواده، تهران: انتشارات ویستا، چاپ اول.
رستمی چلکاسری، عباداله و همکاران (1395)، «بررسی تعارض قانون حمایت خانواده و قانون مجازات اسلامی جدید از جهت مسئولیت زوج در افضای زوجه نابالغ»، فصلنامه خانواده‌پژوهی، سال دوازدهم، شماره 46.
شکری، فریده (1387)، «بررسی حقوقی سن ازدواج و رشد دختران»، مطالعات راهبردی زنان، دوره 10، شماره 40.
شهیدی، مهدی (1358)، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارات مجد، چاپ پنجم.
صانعی، یوسف (1384)، استفتائات قضایی، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
صفایی، سید حسین، امامی، اسدالله (1350)، حقوق مدنی اشخاص و خانواده اموال، ج اول، تهران: مؤسسه عالی حسابداری، چاپ سوم.
صفایی، سید حسین، امامی، اسدالله (1397)، مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر دادگستر، چاپ سوم.
صفایی، سید حسین؛ قاسم‌زاده، سید مرتضی (1358)، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوازدهم.
طباطبایی، سید محسن (1374)، مستمسک العروة الوثقی، قم: مؤسسه دارالتفسیر، چاپ اول، جلد چهاردهم.
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، دار‌الکتاب العربی، بیروت: لبنان، چاپ دوم.
عاملی، باقر (1350)، حقوق خانواده، تهران: انتشارات دختران ایران، چاپ اول.
کاتوزیان، ناصر (1380)، حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، ج اول، تهران: انتشارات به‌نشر، چاپ سوم.
کاتوزیان، ناصر (1393)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: انتشارت میزان، چاپ چهلم.
کیایی، عبدالله (1384)، قانون مدنی و فتاوای امام خمینی، ج دوم، تهران: انتشارت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه (سمت)، چاپ اول.
مرادی، عذرا (1389)، بلوغ شرعی در مذاهب اسلامی، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.
مصلحتی، حسین (1383)، ازدواج و ازدواج‌درمانی، تهران: انتشارات البرز، چاپ دوم.
منصور، جهانگیر (1377)، قوانین و مقررات مربوط به خانواده، تهران: انتشارات دوران، چاپ اول.
منصوری، سمیه (1394)، «تزویج صغیره در فقه مذاهب خمسه و حقوق ایران» پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی.
هلبی ابن زهره، حمزة بن علی حسینی (1417ق)، غنیة النزوع إلی علمی الاصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول.