نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشکده رفاه، تهران، ایران

چکیده

رویکرد حق محور از جمله رویکردهایی است که توسط اسناد بین المللی نسبت به گروه های آسییب پذیر معرفی شده و نظریه تقسیری شماره ۲۱ کمیته حقوق کودک در سال ۲۰۱۷ میلادی نیز آن را معرفی کرده است. در این رویکرد، کودک در موقعیت خیابانی از حقوق خود به صورت عام وهمچنین حقوقی به صورت خاص برخوردار و برای ایفای این حقوق با دولت و سازوکارهای مسوول همکاری و مشارکت مستقیم دارد.

در این مقاله چیستی رویکرد حق محوری مورد بررسی قرار گرفته و به تطبیق آن با قوانین و مقررات ایران پرداخته شده است. یافته های پژوهش حکایت ازآن دارد که در قوانین و مقررات ایران به حقوق اولیه این دسته از کودکان از جمله حق حیات، حق برسلامت در قالب قوانین ساماندهی توجه شده اما نسبت به آزادی اجتماعات و تشکیل گروه که مهم ترین حق با توجه به وضعیتشان است و همچنین مشارکت این دسته از کودکان برای تصمیم سازی می باشد در نحوه زندگیشان نگاه حقوقی وجود ندارد. برای اجرای رویکرد حق محور باید با توجه به وضعیت این دسته از کودکان اصل بقاء و رشد، بهترین منافع کودک و منع تبعیض که به عنوان مهم ترین اصول کنوانسیون حقوق کودک مورد اشاره قرار گرفته، رعایت شود واین در حالی است که در آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی بیشتر رویکرد حمایتی و نه حق محورمدنظر قرار گرفته و برای وارد کردن رویکرد حق محور، مطابق با نظریه تفسیری 21 نیاز به بازبینی و اصلاح در این مقررات وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی،مصوب (1384)
حاجی تبار فیروزجایی، حسن (1389). «پیشگیری وضعی از بزهدیدگی کودکان در معرض خطر در ایران با تأکید بر قوانین و مقررات انگلستان»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، شماره 17.
خداخواه، نسیم (1389). «حمایت اجتماعی از کودکان کار و خیابان» فصلنامه حقوق کودک، سال اول، شماره اول.
خوب بخت، حسین و نیکنامی، بنت الهدی (1398). «نقد و بررسی سیاست ها و راهکارهای ارائه شده برای حمایت از کودکان کار و خیابان»، فصلنامه حقوق کودک، شماره اول.
رسائی، روناک؛ آزاد، الهام و شایگان، ناصر (1399). آشنایی با قوانین و مقررات مربوط به کودکان بی سرپرست و خیابانی، تهران: سازمان بهزیستی.
شیخ، سعید و محمدی، صادق (1395). «حقوق بنیادین کودک درایران و اسناد بین المللی»، سومین کنفرانس علوم و مهندسی.
شیوه نامه ساماندهی کودکان خیابانی، مصوب (1384)
عظیم زاده اردبیلی، فائزه (1382). «پدیده کودکان خیابانی وراه کارهای مقابله با آن»، ندای صادق، شماره ۳۱.
ماندگار، سهراب (1396). «بررسی جنبه حقوقی وضعیت کودکان کار،خیابانی و دستفروش و بی سرپرست»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، دوره 1، شماره 3.
میرمحمدی، میرمحمدی و همکاران (1393). مطالعه تطبیقی حقوق کودک دراسلام و اسناد بین المللی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
نوبهار، رحیم و صفاری، فاطمه (1396). «بایسته های جرم انگاری برای حمایت از کودکان خیابانی»، پژوهش نامه کیفری، سال هشتم، شماره دوم.
نوری، مسعود (1390). تبعیض علیه کودکان«تاملی در مفهوم تلاشی برای تعریف از رهگذر مطالعه تطبیقی اسناد بین المللی حقوق بشر» نامه مفید، شماره 85،
وامقی، مروثه (1384)ق. «کودکان خیابانی ایران و رویکردهای دولتی»، فصلنامه رفاه، سال پنجم، شماره 19.
Prof.assoc and Edlira Haxhiymeriav. Altin Hazizaj (2011) protection and integration of street children in Tirana, children human rights center of Albania,
Sarah Thomas de benitez, street children’s rights and the convention on the rights of the child (2000) a study of a acceptance and observance in Mexico and equador, center for research on child wellbeing.p3
 The Importance of CRC Article 15: The Rights of the Child to Freedom of Association
and to Freedom of Peaceful Assembly
The Importance of CRC Article 15: The Rights of the Child to Freedom of Association
and to Freedom of Peaceful Assembly
Aoife daly(2016)The importance of CRC article: the rights of child to freedom of association and to freedom of peaceful assembly, school of law and justice, university of Liverpool
Panter-Brick C. (2001),Street children: cultural concerns. In International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences, ed. NJ Smelser, PB Baltes. Oxford: Elsevie, p:58
Panter-brick, (2001) street children,human rights ,and public health:a critique and future directions.yale university,p:154
Johnson V, Ivan-Smith E, Gordon G, Pridmore P, Scott P. 1998. Stepping Forward: Children GCE STREET CHILDREN 169 and Young People’s Participation in the Development Process. London    
Veale A, Taylor M, Linehan C ( 2000). Psychological perspectives of ‘abandoned’ and ‘abandoning’ street children. In Abandoned Children, ed. C Panter-Brick, MT Smith, pp. 131–45. Cambridge, UK:
Edlira Haxhiymeri Av. Altin Hazizaj, (2011) Protection and integration of street children in Tirana, European Union,
Patricia Ray Corinne Davey Paul Nolan,Still on the street – still short of rights ,The Global Child Protection Services,
file: ///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdfGeneral comment 21, CRC, 2017, para 38
file:///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdf, General General comment 17, CRC, 2013.para 21
 file:///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_17-EN.pdf
file: ///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdfGeneral comment 21, CRC, 2017.para27 -
file:///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdfGeneral comment 17, CRC, 2013.para 21 General comment 21, CRC, 2017, para13
file:///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdfGeneral comment21, CRC, 2017, Para29
file:///C:/Users/UN%20Class/Downloads/CRC_C_GC_21-EN%20(1).pdfGeneral comment 21, CRC, 2017, para4
https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/newsroom/news/WCMS_766351/lang--en/index.htm
https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Children/Study/TerreDesHommes.pdf