نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد دیپلماسی حقوق بشر و صلح و امنیت، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران

چکیده

از آغاز به کارگیری پهپاد‌ها در ماموریت‌های شناسایی و نظارتی‌، تا استفاده از آن‌ها به عنوان وسایل حمل موشک در عملیات‌های نظامی؛ دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به استفاده و به کارگیری آن‌ها وجود داشته است و عده‌ای در پی توجیه استفاده از آن و یا نقد استفاده از آن برآمده‌اند. هدف این مقاله این است که به بررسی این موضوع در استفاده یا عدم استفاده از پهپادها در ذیل دلایل حقوق بشری بپردازد و در پی بیان این واقعیت است که استفاده از پهپاد به دلایل حقوق بشری قابل توجیه و امکان‌پذیر است. با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در مقاله حاضر نشان داده خواهد شد که پهپاد‌ها صرفاً به نقض حقوق بشر اقدام نکرده‌اند بلکه در مواردی به حمایت و حفاظت از حقوق بشر دست زده‌اند و این نشان از این دارد که پهپاد وسیله‌ای صرفاً جنگی نیست، بلکه ابزاری است که می‌تواند در خدمت اهداف جنگی بر ضد حقوق بشر توسط دولتها، سازمانهای بین‌المللی دولتی و غیردولتی یا در جهت حمایت از حقوق بشر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اوستین، رگ (1394)، سیستم‌های هواپیمای بدون سرنشین، طراحی، توسعه و اقدام مؤثر، مترجم: محمد رفیعی و همکاران، تهران: قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (آجا)، مرکز مطالعات راهبردی، چاپ اول، جلد دوم.
آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3.
تدینی، عباس؛ کازرونی، سید مصطفی (1394)، «بررسی قواعد بشردوستانه حاکم بر کاربرد پهپادها در مخاصمات مسلحانه (مطالعه موردی حملات پهپادهای ایالات متحده امریکا)»، فصلنامه راهبرد، شماره 74.
جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8.
حبیبی، نیک‌بخش (1393)، پهپاد در عملیات هوایی، تهران: مرکز انتشارات راهبردی نهاجا، چاپ اول.
خرمی، مصطفی (1394)، «استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین (پهپادها) در پرتو قواعد حقوق بین‌الملل»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه.
دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). «جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 1.
زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29.
شاکریان، شاهرخ، (1392)، شناخت حقوق نرم در نظام حقوق بین‌الملل، تهران: میزان.
شکوهی، حسین (1392)، نقش پهپاد در جنگ‌های آینده صحنه نبرد ناهمگون، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
علاقه‌بند حسینی، یونس؛ یزدان‌نجات، رزا (1392)، «گسترش استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در آیینه حقوق توسل به زور و مخاصمات مسلحانه»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری، سال سی‌ام، شماره 48.
Abeyratne, R. (2010), Aviation security law, Springer Science & Business Media.
Abu Saif, Atef (2014), Sleepless in Gaza: Israeli drone war on the Gaza Strip. Rosa Luxembourg Stiftung Regional Office Palestine, Palestine.
Ahmed Shah, Sikander (2015), International Law and Drone Strikes in Pakistan, The legal and socio-political aspects, Routledge
AKULOV, Andrei (2012), “UAVs: Human and Legal Aspects”, http://www.strategic-culture.org/news/2012/11/02/uavs-human-and-legal-aspects.html
Alley, R. M. (2013), The Drone Debate: Sudden Bullet Or Slow Boomerang?, Centre for Strategic Studies: New Zealand, Victoria University of Wellington.
Annual report of the United Nations High Commissioner for Human Rights and reports of the Office of the High Commissioner and the Secretary-General (2015), Report of the OHCHR Investigation on Sri Lanka (OISL); A/HRC/30/CRP. 2
Arabella Lang (2015), “UK Drone Attack in Syria: Legal Questions”, Briefing Paper, Number 7332, House of Commons Library, from http://researchbriefings. files. parliament. uk/documents/CBP-7332/CBP-7332.pdf
Cocciadiferro, C. M. (2017), Moral and legal accounts on the use of armed drones against suspected terrorists (Doctoral dissertation, LUISS Guido Carli).
De Groof, M. (2016), “Death from the Sky: International Legal and Practical Issues on the Use of Armed Drones”, in Drones and Unmanned Aerial Systems, Springer International Publishing.
Emmerson, Ben (2013), “Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism”, A/HRC/22/52.
Emmerson, Ben (2014), “Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights and fundamental freedoms while countering terrorism”, A/HRC/25/59.
Funk, Alexandra (2016), Drones in Contemporary Warfare: The Implications for Human Rights, from: http://blogs.lse.ac.uk/humanrights/2016/07/07/drones-in-contemporary-warfare-the-implications-for-human-rights/
Gilman, D. (2014), “Unmanned aerial vehicles in humanitarian response”, United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), occasional policy paper, from https: //docs. unocha.org/sites/dms/Documents/Unmanned% 20Aerial% 20Vehicles%20in%20Humanitarian%20Response%20OCHA%20July%202014.pdf
Gómez, Cristina, Green, David R. (2018), “Small-Scale Airborne Platforms for Oil and Gas Pipeline Monitoring and Mapping”, Redwing/Aicsm-Ucemm-University of Aberdeen Report.
Griek, I., van der Linden, A., & Berkleef, T. (2014), Drones & human rights: Emerging issues for investors. Sustainalytics. Online at http://www.sustainalytics.com/ sites/default/files/ drones_issuesforinvestors_may2014.pdf.
Lele, A. (Ed.). (2012), Decoding the International Code of Conduct for Outer Space Activities, Institute for Defence Studies & Analyses.
Millson, R. O., & Herman, D. A. (2015), Legality under International Law.
Patel, Kushal, (2015, October 10), 1st DISEC: Unmanned Aerial Vehicles, Cerritos High School Model United Nations, Annual Novice Conference, from www.cerritosmun.com/uploads/3/1/4/9/3149868/1st_disec.pdf
Sniderman, A. S., & Hanis, M. (2012), “Drones for Human Rights”, The New York Times, 30. from: https://www.nytimes.com/2012/01/31/opinion/drones-for-human-rights. html?_r=0
United Nations 1st Committee of the General Assembly, Topic area B: “Unmanned Aerial Vehicles: managing the implications of their proliferation and military use” (2018).
Wuschka, Sebastian (2011), “The Use of Combat Drones in Current Conflicts- A Legal Issue or a Political Problem?”, Goettingen Journal of International Law, No. 3.
Završnik, A. (Ed.). (2016), Drones and Unmanned Aerial Systems: Legal and Social Implications for Security and Surveillance, Springer.