نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

2 استادیار، گروه حقوق، واحد ارومیه،دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

3 استادیار، گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

چکیده

اتاق بازرگانی به‌منظور نظارت بر فعالیت‌های تجاری تأسیس گشته و اتاق بازرگانی ایران و عراق به‌صورت تخصصی در مورد تجارت بین ایران و عراق دارای اختیارات اداری- حقوقی هست. اما رویه اداری این اتاق، چندان واضح نیست و به عقیده فعالین بازرگانی، قواعد صریحی برای رفع اختلاف وجود ندارد. لذا ضرورت داشت که با تحقیق علمی، رویه حقوقی این مهم بررسی شود. سؤال پژوهش این است که تشریفات و قواعد حل اختلاف در اتاق بازرگانی ایران و عراق به چه صورت است. چنین به نظر می‌رسد که این نهاد با توجه به زیرمجموعه بودن اتاق بازرگانی ایران، تابع مقررات صریح آن است که با قواعد حق اختلاف اتاق بازرگانی بین‌الملل تطابق دارد. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی انجام‌شده است. نتیجه اینکه قواعد داوری اتاق بازرگانی در عمل کاملاً مطابق با اصول حقوق تجارت بین‌الملل جریان داوری بوده و می‌تواند تعیین‌کننده وضعیت تجار دارای اختلاف در مدت‌زمان مشخص باشد. توجه مقررات اداری به جنبه بین‌المللی بودن اختلاف و لزوم انتخاب داور/داوران دارای اهلیت در هر شرایط، از نقاط قوت قواعد اداری حل اختلاف اتاق بازرگانی بوده و زمان اجرای داوری نیز مناسب هست. از دیدگاه فقهی، نیاز است که اختلاف بین مسلمانان در اسرع زمان و توسط داوری مسلمان حل‌وفصل گردد که این مهم صراحتاً در قواعد اتاق بازرگانی ذکر نشده است. اما ازنظر عرفی، رویه داوری اداری بکار گرفته‌شده کاملاً با اصول فقهی و حقوقی تطابق دارد.

کلیدواژه‌ها

ابن عابدین، محمدامین (1412 ه.ق). رد المختار، قم، قلم، جلد دوم، چاپ اول.
ابن منظور، ابوالفضل (1372). لسان عرب، بیرون، صالح، جلد اول، چاپ اول.
اساسنامه اتاق بازرگانی ایران و عراق.
آیین‌نامه نحوه ارائه خدمات مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران در اختلافات تجاری داخلی و بین‌المللی، مصوب 28/08/1386.
توسلی جهرمی، منوچهر (1381). «نگاهی به شیوه‌‌‌های جایگزین حل اختلاف در مقررات جدید اتاق بازرگانی ‌‌‌بین‌المللی»، مجله حقوقی، شماره 26.
حاجی میرآقا، بهشته (1398). مطالعه تطبیقی قواعد دادرسی دیوان داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی و مرکز داوری اتاق ایران در خصوص آئین دادرسی و صدور رأی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیک، کارشناسی ارشد.
حسینی، حبیب‌اله (1389). بررسی تطبیقی سازش در حقوق ایران و آمریکا، پایان‌نامه ‌کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
خورشیدی، محمد مهدی (1395). داوری در حقوق ایران، تهران: ناشر بهرامی، جلد اول، چاپ اول.
خوئی، سید ابوالقاسم (1375) البیان، قم، نشر داوری، جلد اول، چاپ اول.
دهقانان، حامد؛ آشفته، ایمان (1394). «بررسی تفاوت‌های موجود در سبک مذاکره تجاری مدیران ایرانی و کره‌‌ای»، مجله مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 13، شماره 3.
رفیعی، منیژه (1397). آثار موافقت‌نامه‌های داوری بین‌المللی در دعاوی حقوقی، چاپ اول، تهران.
سربازیان، مجید؛ رضائی، علی (1394). حل و فصل اختلافات اعتبارات اسنادی از طریق ارجاع به کارشناسی، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره 7، صص 109-140.
شریعتی نیا، محسن و عابدین مقانکی، محمدرضا (1393). تحریم‌‌‌ها و جهت‌گیری صادرات ایران: اقتصاد سیاسی دوران گذر در روابط بین‌الملل، مجله روابط خارجی، شماره 22، تابستان.
شیروی، عبدالحسین؛ شعبانی، فریده (1396). فرایند مذاکره مجدد قراردادهای سرمایه‌گذاری، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 21.
طاهری، سیدرضا (1396). اجرای آرای داوری خارجی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران.
فاضل لنکرانی، محمد (1375) نقش فقه، قم، مهر، جلد اول، چاپ اول.
قانون اساسنامه مرکز داورری ایران.
قانون اساسی ایران، مصوب 1358، بازنگری شده در سال 1369.
قانون مدنی ایران، مصوب 1316.
قنبری، افسانه (1388). ساز و کارهای ‌‌حل‌و‌فصل اختلافات در قراردادهای بین‌المللی نفتی در ایران با تاکید بر روش ADR، پایان‌نامه ‌کارشناسی‌ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، دانشکده حقوق.
قواعد داوری در اتاق بازرگانی بین‌المللی مصوب 1998.
کنوانسیون نیویورک مصوب 1958.
مبارکی، مصطفی؛ عمادزاده، محمدکاظم؛ مسعود، غلامحسین (1398). شیوه های غیرترافعی حل اختلاف اداری در نظام های حقوقی معاصر، مطالعات حقوق عمومی دوره 49، صص 39-56.
موسوی، فاطمه (1394) آراء داوری غیر قابل اجرا در قلمرو تجارت بین‌الملل، چاپ اول، تهران.
موسوی، فاطمه (1394). آراء داوری غیر قابل اجرا در قلمرو تجارت بین‌الملل، چاپ اول، تهران.
میرشکاری، عباس؛ سلیمی، محسن (1397). درآمدی بر روش های آنلاین حل اختلاف، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 39، صص 65-80.
ناظر فصیحی، عبداله (1393). تحلیل بازار کشور عراق برای ورود کالاهای ایرانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت ایران، معاونت کمک‌‌‌‌های تجاری، دفتر توسعه صادرات کالا، دی ماه.
نعمتیان، محمود (1396). بررسی صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران به عراق، دهمین کنفرانس ‌‌‌‌بین‌المللی اقتصاد و مدیریت، رشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.