نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 دانشجو دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

جرم بغی در قالب نوعی برهم زنندگی نظم و امنیت اجتماعی به منظور مقابله با نظام حکومتی متجلی می شود و از این رو می تواند به یک معضل اساسی برای یک کشور بدل گردد. قانون مجازات اسلامی در سال 1392 با مشخص کردن ابعاد این جرم، اقدام به جرم انگاری آن نمود. اما از منظر سیاست گذاری جنایی در ابعاد نظری و عملی ابهامات وجود دارد که بررسی آن ضروری بنظر می رسد. چرا که از یک طرف به پیشینه فقهی و شرعی جرم بغی توجهی نگردیده و از طرفی دیگر نیز مبانی قانونگذاری صحیح از حیث سیاست گذاری مطلوب رعایت نشده است . همچنین از حیث نظریه های جرم شناختی خرد محور و عقلانی و نیز تئوری های علت شناسانه می توان به بررسی جرم بغی پرداخت و زمینه های آن را دریافت. چرا که جرم انگاری جرم بغی از منظر تحلیل جرم شناختی و بررسی های علت شناسانه نیز قابل توجه است و می توان گفت که نظریه های جرم شناختی متناسب با آن می تواند به بررسی علت شناختی موضوع مدد رساند. نوشتار حاضر با هدف تحلیل و بررسی این جرم از حیث اهمیت آن، و با این پرسش که مبانی قانون گذاری در این حوزه چه مواردی است و جایگاه آن در قانون مجازات اسلامی در چه وضعیتی قرار دارد، با روش توصیفی- تحلیلی  به بیان مطالب پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

ابن‌علی، ابراهیم (1393)، واکاوی جرم بغی در پرتو سیاست جنایی ایران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه غیر‌انتفاعی شهید اشرفی اصفهانی.
افجه‌ای، سید علی‌اکبر؛ خسرو‌پناه، عبدالحسین؛ بانشی، عباداله (1393)، «طراحی الگوی جامع رهبری اثربخش سازمانی با رویکرد الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت»، مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال سوم، شماره 1.
اکبری، مسعود؛ قناد، فاطمه (1395)، پاسخ دولتی به انحراف در سیاست جنایی ایران، چاپ اول، انتشارات مجد.
ایروانیان، امیر (1392)، نظریه عمومی سیاست‌گذاری جنایی، چاپ اول، تهران: انتشارات شهر دانش.
آذریان قهفرخی، مرتضی (1395)، بررسی نظریه تأثیر تقلید بر رفتار اجتماعی گابریل تارد، کنفرانس ملی فقه، حقوق و روان‌شناسی.
بیابانی، غلامحسین؛ بتولی، سید حسن (1393)، «بررسی شناخت جرایم باندی و راه‌های شناسایی و مشکلات مبارزه با آن»، فصلنامه کارآگاه، شماره 29.
پوربافرانی، حسن (1392)، «باید و نبایدهای جرم‌انگاری در حقوق کیفری ایران»، مجله راهبرد مجلس، شماره 75، پاییز.
تجری، محمد‌علی؛ شکریان، محترم (1398)، «مفهوم‌شناسی بغی در تفسیر آیه 9 حجرات»، نشریه علمی مطالعات تفسیری، سال دهم، شماره 37، بهار.
جعفری، فریدون؛ قهرمانی، مسعود (1393)، «تحلیل جرم بغی در سیره علوی و قانون مجازات اسلامی 1392»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 8، زمستان.
جهانگیری، سعید و اطهری، سید اسدالله (1397). «بررسی تاثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران بر سیاست خارجی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 6.
چهرآزاد، سعید (1398). «وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 4.
حسن‌زاده، صالح (1392)، «نحوه برخورد با بغات در فقه با تکیه بر قرآن کریم»، مجله سراح منیر، شماره 12، پاییز.
حسین‌نژاد، سید مجتبی (1398)، «بررسی فقهی بغی در فضای مجازی»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال پانزدهم، شماره 55، بهار.
حسینی، جواد (1396)، «خروج بر دولت اسلامی؛ موجب کفر یا فسق؟» دوفصلنامه تخصصی مطالعات فقه معاصر، سال دوم، شماره 2، پاییز و زمستان، پیاپی 4.
حسینی، سید محمد (1383)، «سیاست جنایی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران»، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
خدابخشی، لیلا؛ ازغندی، علیرضا و هرمیداس باوند، داوود (1398). «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ایران و عربستان در بحران سوریه با تکیه بر نظریۀ نوواقع‌گرایی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 3.
دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). «جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 1.
دلماس مارتی، مری (1393)، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران: انتشارات میزان.
ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2.
رحمانی، حلیمه (1389)، «9+40 توصیه در مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم»، مجله حسابرس، شماره 49، تابستان.
رحیمی‌نژاد، اسماعیل؛ آقایاری، مهدی؛ قلی‌پور، غلامرضا (1394)، «نظریه خنثی‌سازی جرم و ارتباط آن با عدالت ترمیمی»، مجله پژوهش حقوق کیفری، شماره 11، تابستان.
رشید‌زاده، فتح‌الله (1393)، «بررسی امنیت نظامی در گفتمان فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه‌ای»، فصلنامه مدیریت نظامی، شماره 54، تابستان.
زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29.
سایبانی، علیرضا؛ سالاری، امین‌الله (1395)، «بررسی جایگاه رهبری از منظر حکومت اسلامی و قانون اساسی»، ماهنامه پژوهش ملل، شماره 15.
سپهری، یدالله؛ عباسی، مصیب و حسینی آهنگری، سید حسن (1398). «پیامدهای تقابل ایران و آمریکا»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29.
شمس ناتری، محمد‌ابراهیم؛ اسلامی، داوود (1394)، «ماهیت کیفری تأمین مالی تروریسم»، مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، شماره 4 و 5، پاییز و زمستان.
صلاحی، جاوید (1393)، کلیات جرم‌شناسی و تئوری‌های جدید، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
طارمی، داوود و محمد علیپور، فریده (1399). «جایگاه ناتو در طراحی استراتژی آمریکا پس از جنگ سرد (با تاکید بر خاورمیانه)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، بهار، سال چهارم، شماره 12.
غفاری چراتی، صالح (1399)، هرزه‌نگاری در فضای مجازی در نظام عدالت کیفری ایران، رساله دکتری، دانشگاه مازندران.
غلامی، حسین؛ رحمانی، محمد (1396)، «مختصات تئوریک سیاست جنایی حکومت اسلامی»، پژوهش حقوق کیفری، شماره 18، بهار.
فاخری، نریمان؛ عباسی، حسام (1390)، «بررسی مبانی جرم‌انگاری جرایم مانع در حوزه حقوق کیفری ایران»، مجله عدالت آرا، شماره 15 و 16.
کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان.
کولن، الن (1380)، مکتب شیکاگو، ترجمه میر روح‌الله صدیق، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
گسن، ریمون (1388)، جرم‌شناسی نظری، ترجمه مهدی کی‌نیا، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مجد.
لاریجانی، علی؛ غلامی ابرستان، غلامرضا (1390)، «رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، شماره 16، پاییز.
مارش، یان؛ ملوینه، گینور؛ کیت، مورگان؛ نوریس، گارت؛ والکینگتن، زئو (1389)، «نظریه‌های جرم»، ترجمه حمید‌رضا ملک‌محمدی، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان.
متزا، دیوید؛ سایکز، گرشام (1390)، «فنون خنثی‌سازی کنترل‌های اجتماعی درونی و بیرونی»، ترجمه حیدر فرهمند، مجله تعالی حقوق، شماره 13 و 14، مهر، آبان، آذر و دی.
محمدی، قاسم؛ عباس‌زاده امیرآبادی، احسان (1394)، «رویکرد جرم‌شناسی به مقوله مشارکت جنایی»، مجله پژوهش حقوق کیفری، شماره 12، پاییز.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1391)، جامعه‌شناسی جنایی، جزوه درس جامعه‌شناسی جنایی دوره کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، به کوشش بهروز جوانمرد.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (79-1378)، سیاست جنایی، جزوه درسی دوره دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، به کوشش فاطمه قناد.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ حبیب‌زاده، محمد‌جعفر؛ بابایی، محمد‌علی (1383)، جرایم مانع (جرایم بازدارنده)، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 37، زمستان.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ هاشم‌بیگی، حمید (1390)، دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
نوربها، رضا (1383)، نگاهی به قانون مجازات اسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات میزان.
وایت، راب؛ هینز، فیونا (1392)، جرم و جرم‌شناسی، چاپ ششم، قم: انتشارات حوزه و دانشگاه.
وزیری، مجید؛ محمدی بلبلان آزاد، جبار (1392)، «بررسی جرم بغی در فقه مذاهب اسلامی و تطبیق آن با قوانین مجازات اسلامی مصوب 1392 و جرم سیاسی مصوب 1392»، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه مقارن، سال ششم، شماره 21، پاییز و زمستان.
ویلیامز، فرانک پی؛ مک‌شین، ماری لین دی (1391)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمه حمید‌رضا ملک‌محمدی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات میزان.
Clarek, Ronald V. (2014), “The Reasoning Criminal: Rational Choice Perspectives on Offending”, transaction pubisher, first publishing.
Gul, Serdar Kenan (2009), “An Evaluation of the Rational Choice Theory in Criminology”, GAU J. Soc. & Appl. Sci., No. 8.
Stadler William A., & Benson Michael L. (2012), “Revisiting the Guilty Mind: The Neutralization of White-Collar Crim”, Criminal Justice Review, No. 37 (4).