نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

سلامت، به طور مستقیم با رفاه و کرامت انسانی در ارتباط است وهمواره به عنوان یکی ازعوامل اصلی درارزیابی توسعه یافتگی جوامع محسوب می-شود. حق بربهداشت، به عنوان یکی از حقوق بشرشناخته شده ذیل نسل دوم حقوق بشربوده و در بیانیه‌ها، معاهدات و دیگر اسناد منطقه‌ای و بین‌المللی حقوق بشری به طور جدی به آن توجه شده است.مراجعه به منابع اسلامی از جمله آیات، روایات و کتب فقهی نشان می‌دهد که دین مبین اسلام پیش‌تر، تأکیدات فراوانی برلزوم حفظ وارتقاء سلامت افراد دارد. اسلام، حق بر بهداشت را با پایه‌ریزی مفهوم «حفظ الصحه»، «طب پیشگیری» و مفاهیمی از این قبیل، به رسمیت شناخته است. شناخت مبانی و جایگاه حق بر بهداشت در منابع اسلامی و موازین حقوق بین‌المللی، سازمان‌های ارائه دهنده حمایت‌های تأمین اجتماعی را در بهبود و تقویت ارائه خدمات بهداشتی به آحاد جامعه یاری می‌رساند. سؤالاتی که در این پژوهش به آنها پاسخ داده شده این است که اولاً دیدگاه اسلام نسبت به سلامت آنچنان که مورد نظر نظام تأمین اجتماعی است، چیست؟ و ثانیاً از دیدگاه حقوق بین‌الملل حق بر سلامت در چه اسنادی و چگونه مورد شناسائی قرار گرفته است؟ روش تحقیق پیش-رو از نوع توصیفی-تحلیلی است و نحوه گردآوری اطلاعات، مبتنی بر روش کتابخانه‌ای است. فرضیه این است که اسلام، می‌تواند به توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل کمک کند که این امر نیازمند همکاری توأم با دانش کشورهای اسلامی است. پژوهش حاضر، مستدلاً نتیجه گرفته است که اسلام می‌تواند نقش بسیارپررنگی درحوزه توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل سلامت و در نهایت، ارتقاء و تضمین آن داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

امیر ارجمند، اردشیر (1374). «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین المللی» مجله تحقیقات حقوقی، 5 (15)
امیر ارجمند، اردشیر (1381). مجموعه اسناد بین المللی حقوق بشر، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
بدهین، کیقباد (1382). «سلامت برای همه در هزاره سوم»، ماهنامه توسعه سلامت و پزشکی، 2 (1).
پارسا، علیرضا (1377). «محیط زیست و حقوق بشر»، بررسی حق برخورداری از محیط زیست سالم و شایسته به عنوان حق بشری، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 13 (136 و 135).
توحیدی، احمدرضا (1380). «حق صلح و حق محیط زیست در پرتو حقوق همبستگی و حقوق بین الملل»، مجموعه مقالات همایش بین المللی حقوق بشر و گفت و گوی تمدن ها، قم، دانشگاه مفید.
حبیبی مجنده، محمد (1379). «مبانی فلسفی حقوق بشر»، نامه مفید 2 (22).
ذاکریان، مهدی (1379) «فرایند یکپارچه نسل های حقوق بشر»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، 15 (158 و 157).
راسخ، محمد (1381). حق و مصلحت، تهران، طرح نو.
زیدان، عبدالکریم (1379). فرد و حکومت در شریعت اسلام، ترجمه سعید شریعتی، تهران، نشر احسان.
شجاعیان، خدیجه (1388). حق بر سلامت در قانون اساسی ایران و اسناد حقوق بشر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1378). «حقوق بین الملل بشر در آستانه قرن بیست و یکم»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، 1 (1).
غزالی، محمد (1410 هـ.ق). الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت، دارالمکتبۀ الهلال.
فیروزی، مهدی (1384). حق بر محیط زیست، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1380). «تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر»، مجله تحقیقات حقوقی 15 (34 و 33).
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1380). «تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر»، مجله تحقیقات حقوقی 16 (36 و 35).
قربان نیا، ناصر (1380). «نسبت میان عدالت و حقوق بشر»، مجموعه مقالات همایش بین المللی حقوق بشر و گفت و گوی تمدن ها، قم، دانشگاه مفید.
قرضاوی، یوسف (1390). سنت سرچشمه ی دانش و تمدن، تهران، احسان.
کاسسه، آنتونیو (1375). نقش زور در روابط بین الملل، ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران، انتشارات آگاه.
کریون، میتو سی آر (1387). چشم اندازی به توسعه میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ترجمه محمد حبیبی مجنده، قم، دانشگاه مفید.
محبی، محسن (1380). «حل و فصل مناقشات در حقوق بشر در هزاره سوم»، مجموعه مقالات همایش بین المللی.
مولائی، یوسف (1381). «حق توسعه و جهانشمولی حقوق بشر»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 22 (56).
آلبانی، محمد ناصرالدین (1430 هـ. ق). جامع الأذکار النبوی، بیروت، دارالمؤید.
البار، محمدعلی (1429 هـ.ق). الطبیب أدبه و فقهه، دمشق، دارالقلم.
الجوزی، ابن قیم (1425 هـ.ق). زادالمعاد، جلد 4، بیروت، مؤسسه الرساله.
الرملی، شهاب الدین (1410 هـ.ق). نهایۀ المحتاج، جلد8، دمشق، المکتب الإسلامی.
الزحیلی، وهبه (1406 هـ.ق). أصول الفقه الاسلامی، دارالفکر، دمشق.
قرضاوی، یوسف (1428 هـ.ق). حقوق الشیوخ، بیرون، دارالشروق.
قزوینی، ابن ماجه (2001 م). سنن ابن ماجه، بیروت، دار ابن حزم.
مجلسی، محمدباقر (1371 هـ.ق). بحارالأنوار، بیروت، مؤسسه الوفاء.
نیشابوری، حاکم (1427 هـ. ق). المستدرک علی صحیحین، بیروت، دارالکتاب العربی.
Cook, Rebecca (1993). “International Human Rights and Womens Reproductive Healgh”. Studies in Family Planning 24 (2). Population Council: 73-86. Doi: 10. 2307/2939201.
Eide, Asbjorn; Krause, Catarina karuse & Rosas, Allan (edn.) (1995). Economic, Socidal and Cultural Rights: a Textbook, Dordecht, Martinus Nijhoff.
Mahoney, K. E. & Mahoney, P. (eds,), (1993). Human rights in the twenty –first century Dordecht, Kluwer,
Mann, Jonathan; Lawerence Gostin, Sofia Gruskin, Troyen Brenna, Zita Lazzarini, and Harvey V. Fineberg. (1994). “Health and Human Rights”. Health and Human Rights 1 (1). The President and Fellows of Harvard College: 6-23. Doi: 10. 2307/4065260.
Pieters, Danny (2006). Social security: and interoduction to the basic principles, Netherlands kluwer lar international.