نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران

2 دانشیار روابط بین الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نقض فراگیر حقوق بشر در سراسر جهان توسط دولت های مختلف، یکی از موضوعات مهمی است که مایه نگرانی جامعه جهانی شده است. از آنجا که اعلامیه حقوق بشر در احترام به کرامت انسانی و رعایت حقوق شهروندی الگو قرار می گیرد، لذا این نوشتار وضعیت حقوق بشر و تاثیر آن را در دو کشور عربستان و ایران کانون پژوهش قرارداده و به دنبال واکاوی این سوال است که وضعیت حقوق بشر در این دو کشور اسلامی چگونه تشریح می گردد؟ در پاسخ به پرسش مذکور این فرضیه مطرح می شود که به نظر می رسد رابطه حقوق بشر با حاکمیت دولت ها (ایران و عربستان) در چند دهه گذشته به مرور قانونمندتر شده و مجموعه ای از تعهدات بین المللی و مکانیسم های نظارتی در عرصه حقوق بشر، مفهوم حاکمیت را به سوی تعریفی جدید تر و منعطف تر سوق داده است. نتایج پژوهش نشان می دهد هر دو کشور در عمل نسبت به گذشته رفتاری منعطف تر و مطابق با هنجارهای بین المللی از خود بروز داده اند. این مقاله با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی انجام شده بیان می کند که عربستان برای حفظ حاکمیت خود ناگزیرتن به اقتضائات حقوق بشری ماننداصلاح حقوق زنان وحقوق اقلیت ها داده و با طیف متنوعی از بازیگران بین المللی همکاری می کند و ایران در زمینه اجرای موازین دموکراسی و حقوق بشر، برتری آشکار و کارنامه قابل دفاع و مقبول تری نسبت به عربستان دارد.

کلیدواژه‌ها

ابولحسنی شیرازی، حبیب الله و طالبی، عباسعلی (1399). «سیاست حقوق بشری اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر مناسبات اقتصادی با ایران و عربستان»، فصلنامه مطالعات سیاسی،دوره 12، شماره 47.
احمدیان، حسن (1391). «دین و دولت در عربستان سعودی: از دولت وهابی تا وهابیت دولتی، کتاب خاورمیانه 9 ویژه مسائل داخلی عربستان، موسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقات ابرار معاصر تهران.
اسدی، علی اکبر (1391). اصلاحات و قدرت سیاسی در عربستان، کتاب خاورمیانه 9 ویژه مسائل داخلی عربستان، موسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقات ابرار معاصر تهران.
اشراقی، داریوش (1392). «تفسیر جدید از صلح و امنیت بین المللی و تاثیر آن بر مفهوم حاکمیت ملی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شماره 42.
آغاز گفت و گوی حقوق بشری ایران و اتحادیه اروپا (شانزدهم  مرداد 1395)، فرهیختگان، ص4.
آل احمد، حنان (2015). چاالشهای پیشروی رهبران زن در عربستان سعودی، مجله توسعه بین المللی حقوق بشر، دور چهاردهم،شماره2
برزگمهری، مجید، کیارستمی، مهسا (1396). «نقض حقوق بشربه واسطه اقدامات تروریستی وسازوکارهای مبارزه با آن»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره ششم، شماره اول.
پایان اصلاحات کم رمق در عربستان (بیست و چهارم دی ماه، 1396)، اطلاعات، ص2.
ترابی، یوسف و مجیدی، یوسفعلی (1393). «مدیریت شکاف های قومی در کردستان جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال سوم،شماره11.
جاوید، محمد جواد و مکرمی قرطاول، یاسر (1390). «نقش کشورهای اسلامی در تدوین و تصویب اسناد جهانی حقوق بشر»، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال اول، شماره اول.
جکسون، رابرت، گئورگ، سورنسون (1385). درآمدی بر روابط بین الملل، ترجمه مهدی ذاکریان، احمد نقی زاده و حسن سعیدکلاهی، تهران: نشر میزان .
حق شناس، سیدجعفر (1380). مجموعه مقالات دفاع از حقوق زنان، ما و نظام بین الملل، سیاست های جهانی در مسائل زنان، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، موسسه طه.
خمینی، روح الله (1385). صحیفه امام، جلد6و11، تهران: موسسه نشر و تنظیم آثار امام.
شکوه، حسن (1391). درآمدی بر تحولات اقتصادی سیاسی در عربستان سعودی، خاورمیانه9، ویژه مسائل داخلی عربستان، تهران: موسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقاتی ابرار معاصر.
عالی پور، حسن و یگرنگی، محمد (1396). «نظام حقوقی و حقوق بشر در عربستان»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره اول.
عبادی، شیرین (1373). تاریخجه حقوق بشر درایران، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
عدالت جنسیتی در برنامه های توسعه ای (ششم شهریور 1395)، فرهیختگان، ص3.
فاگان،اندره (2015). مفهوم حقوق بشر، ترجمه، امیر غلامی، درج شده در سکولاریسم برای ایران.
فضائلی، مصطفی و احسن نژاد، مسعود (1398). «بررسی تطبیقی برخی مفاد گزارش گزارشگران ویژه شورای حقوق بشر در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران با نظام حقوقی ایران»، فصلنامه مطالعات تطبیقی، دوره 1، شماره 2.
فلسفی،هدایت الله (1379). چگونگی تغییر و تحول و تحفض در تعهدات کشورها در قبال معاهدات بین المللی، تهران: مجله فرهنگی نشر نو.
کاتوزیان، ناصر (1375). «اهمیت حقوق اساسی در نظم حقوقی»، مجله کانون وکلا، دوره جدید، شماره 10.
کار، مهرانگیز (1378). رفع تبعیض از زنان، مقایسه کنوانسیون رفع تبعیض از زنان با قوانین داخلی ایران، سارنگ.
کپیسزوسکی،اندرزج(1389). عربستان سعودی: به سوی دموکراسی یا ظهور شکل تازه ای از اقتدارگرایی، ترجمه، حمید نیکوف به نقل از: شورای همکاری خلیج فارس: سیاست خارجی و روندهای داخلی، تدوین و گردآمری محمود واعظی و علی اکبر اسدی، تهران: مجمع تشخیص  مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتزیک.
گزارش  راهبرد، سیاست ها، برنامه ها و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران،333:1391).
لاریجانی،محمدجواد (1389). دفاع از تروریسم در لوای حقوق بشر،هفته نامه خبری-تحلیلی پنجره، سال دوم، شماره74.
مشیر زاده، حمیرا،(1391)،  تحول در نظریه روابط بین الملل، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
مصفا، نسرین و نبی الله ابراهیمی (1387). «جایگاه حقوق بشر در نظریه های بین الملل»، فصلنامه سیاست، دوره 38. شماره 4.
مهرپور، حسین (1378). نظام بین الملل حقوق بشر، چاپ اول، تهران: انتشارات اطلاعات
میرترابی، سعید (1379). رژیم شاه و سازمان های حقوق بشر، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات وزارت امور خارجه.
نصیری حامد، رضا و مکارم، سوده (1393). «تاملی نظری بر ضمانت اجرای حقوق بشر در اسلام»، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال دوم، شماره چهارم.
Adler, Manual (1997), Seizing the middle Ground; constructivism in world politics, European Journal of international relations, Vol. 6, 319.
Alhargan, m k, (2015), Saudi Arabia: Civil right and local actors, published Saudi a.m. June 2018.www researcher gate net.
AL-Rasheed, Modawi (2011), Contesting the Saudi State: Islamic voices from a new Generation, Cambridge University press.
Alwasil, Abdul-Aziz, (2015), Saudi Arabia’s engagement in, and interaction with, the U N human rights.
Deleanty, Gerard (2000), A Constructivism in international Relation, European Journal of international relations, Vol,.6, p144.
Donnelly, j, (2004). state sovereignty and human rights. Human rights and human welfare, working paper no 21(23 June).
htt ps://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/06/04/2083046.
Jackson, R.H (1990), Quasi-state: severity, international relation, and the third world. Cambridge, England. New York: Cambridge university press.
Nurzuzaman, Mohamad (2019), foreign policy of Saudi Arabia, linked to the article :Http:// www.Oxford biographics.com/abstract/document/obe-978011998743292/0.
Reuters. (2014), Saudi Arabia approves $21 bin five-year Education Plan-SPA Available online: http. //www. Reuters .com.